هپاتیت ب التهاب کبد است که در اثر عفونت با ویروس هپاتیت ب (HBV) ایجاد می شود. آزمایش هپاتیت ب اطلاعاتی در مورد عفونت فعلی یا گذشته با HBV ارائه می دهد. این ویروس از طریق مایعات بدن به خصوص خون به فرد دیگری منتقل می شود. عفونت هپاتیت B می تواند حاد یا مزمن باشد. هپاتیت ب حاد یک عفونت کوتاه مدت است. اکثر بیماران مبتلا به هپاتیت B حاد، بدون انجام اقدامات درمانی خاص، در عرض چند هفته تا شش ماه بهبود می یابند.

آزمایش HBsAg: نتیجه مثبت آزمون HBsAg (آنتی ژن سطحی ویروس هپاتیت B) نشان می‌دهد که فرد مبتلا به عفونت ناشی از ویروس هپاتیت B می باشد. این آزمون قادر است وجود ویروس هپاتیت B را در خون افراد حتی قبل از بروز علایم تشخیص دهد. جهت تشخیص این که عفونت حاضر نوعی عفونت حاد می باشد که اخیراً فرد به آن مبتلا شده یا از نوع مزمن می باشد که از مدت ها پیش وجود داشته، نیاز به آزمون‌های بیشتری می باشد. نتیجه مثبت آزمون HBsAg  نشان می‌دهد که فرد، مبتلا به عفونت می باشد و ممکن است ویروس هپاتیت B را از طریق خون خود به دیگران منتقل کند.

آزمایش HBsAb یا anti-HBs: نتیجه مثبت آزمون HBsAb یا anti-HBs (آنتی بادی سطحی ویروس هپاتیت B) نشان می‌دهد که فرد در برابر ویروس هپاتیت B ایمن می باشد. ایمنی حاصل می‌تواند نتیجه‌ دریافت واکسن هپاتیت B یا بهبود کامل از عفونت گذشته باشد. فردی که نتیجه این آزمون برای وی مثبت شود به عفونت هپاتیت ب مبتلا نخواهد شد و قادر به انتقال این ویروس به دیگران نیز نخواهد بود.

 

آزمایش HBcAb یا anti-HBc: آنتی‌بادی است که در بدن بر علیه آنتی‌ژن هسته‌ای ویروس هپاتیت B تولید می‌شود. نتیجه مثبت آزمون HBcAb نشان می‌دهد که فرد در گذشته یا در حال حاضر دچار عفونت ناشی از ویروس هپاتیت B شده است. آنتی‌بادی هسته هیچ محافظتی در برابر ویروس هپاتیت B فراهم نمی‌کند (بر خلاف آنتی‌بادی سطح). برای تفسیر دقیق نتیجه این آزمون، لازم است نتایج دو آزمون HBsAg و آنتی HBs نیز مشخص باشد. در صورت مثبت بودن نتیجه آزمون HBcAb حتماً باید با پزشک مشورت کرد.

آزمایش HBeAg: نوعی پروتئین ویروسی است که توسط ویروس هپاتیت ب ساخته شده و از سلول های کبدی آلوده به ویروس به جریان خون منتشر می شود. این آزمایش نشان می دهد که در نتیجه تکثیر فعال ویروسی چه میزان ویروس در خون وجود دارد. نتیجه مثبت این آزمایش نشان دهنده سطوح بالای ویروس در خون می باشد و در چنین شرایطی فرد مبتلا به عفونت و ناقل آن می باشد. نتیجه منفی این آزمایش به دو شکل تفسیر می شود. این نتیجه می تواند نشان دهنده عدم تکثیر فعال ویروس یا تکثیر آن در سطوح بسیار ناچیز در کبد باشد که در چنین شرایطی خطر انتقال ویروس به دیگران ممکن است کاهش یابد و نیز می تواند نشان دهنده ویروس جهش یافته هپاتیت ب باشد.

آزمایش HBeAb یا anti-HBe: این آنتی بادی در پاسخ به آنتی ژن هپاتیت B ساخته می شود و بدن را در برابر ویروس ایمن نمی کند. افراد مبتلا به هپاتیت مزمن ب که تولید آنتی ژن e در بدن آن ها متوقف می شود، گاهی اوقات آنتی بادی e تولید می کنند. هر چند که اهمیت بالینی این آزمایش هنوز به صورت کامل درک نشده است، اما در کل به صورت مثبت تفسیر می شود و نه منفی. برای افراد مبتلا به هپاتیت مزمن ب که دارای ویروس جهش یافته هستند، وجود anti-HBe ممکن است نشان دهنده تکثیر فعال ویروس هپاتیت ب در بدن باشد.

  • غربالگری: با انجام غربالگری، تشخیص زودهنگام این بیماری امکان پذیر می شود، بیماران تحت درمان قرار می گیرند و از انتقال ناخواسته ویروس به دیگران جلوگیری می کنند.
  • تشخیص: آزمایش هپاتیت B می تواند تشخیص دهد که آیا فرد مبتلا به عفونت هپاتیت ب فعال است؟ عفونت حاد است یا مزمن؟ و آیا فرد می تواند ویروس را به دیگران منتقل کند یا خیر؟
  • ارزیابی عفونت قبلی هپاتیت ب و ایمنی آینده: این آزمایش نشان می دهد که مصونیت فرد نسبت به بیماری هپاتیت ب به دلیل واکسیناسیون بوده است یا به دلیل بهبودی از عفونت قبلی. همچنین ممکن است برای ارزیابی میزان عملکرد واکسن در ایجاد ایمنی و شناسایی افرادی که در معرض افزایش خطر فعال شدن مجدد هپاتیت ب هستند، مورد استفاده قرار گیرد.
  • نظارت و پیگیری: پس از تشخیص بیماری هپاتیت ب برای کنترل بیماری، تشخیص عوارض و ارزیابی پاسخ به درمان، از این آزمایش استفاده می شود.
  • با هدف غربالگری برای افرادی که بیشتر در معرض خطر این بیماری هستند از جمله:
    • افراد باردار؛
    • افرادی که در مناطقی از جهان که هپاتیت ب شایع تر است متولد شده اند، از جمله آفریقا، آسیا، اروپای شرقی، آمریکای جنوبی و بخش هایی از خاورمیانه؛
    • افرادی که واکسن هپاتیت ب دریافت نکرده اند؛
    • افراد HIV مثبت؛
    • استفاده کنندگان از داروهای تزریقی؛
    • افراد در معرض خطر عفونت هپاتیت ب به دلیل تماس جنسی؛
  • در صورت غیرطبیعی بودن سایر آزمایشات سلامت کبد جهت پیگیری.
  • در افرادی که علایم ناشی از هپاتیت ب دیده می شود:
    • ادرار تیره
    • خستگی
    • تب
    • مدفوع خاکستری رنگ یا به رنگ خاک رس
    • درد در مفاصل یا شکم
    • از دست دادن اشتها، تهوع یا استفراغ
    • زرد شدن پوست و چشم ها
  • برای ارزیابی ایمنی نسبت به بیماری هپاتیت ب قبل یا بعد از واکسیناسیون.
  • پس از واکسیناسیون در گروه های خاصی از افرادی که در معرض خطر ابتلا به عفونت هپاتیت ب هستند، از جمله نوزادان متولد شده از مادران مبتلا به عفونت هپاتیت ب.

نمونه خون از بازو؛

آمادگی خاصی برای انجام این آزمایش نیاز نمی باشد، با این حال بهتر است قبل از انجام آزمایش بیمار پزشک خود را داروهای مصرفی خود مطلع سازد، هم داروهای تجویز شده با دستور پزشک و هم داروهای بدون نسخه.

منبع:

https://www.hepb.org

https://labtestsonline.org.uk/